Jaką rolę odgrywa sen dla naszego zdrowia?

Chociaż o zbawiennych właściwościach snu może przekonać się każdy, kto po intensywnym dniu budzi się rano z nową porcją energii, wciąż nierzadko stawiamy sen niżej w hierarchii potrzeb, sztucznie pobudzając się kawą czy napojami energetycznymi. Tymczasem wartość odpowiedniej dawki snu wysokiej jakości jest nie do przecenienia. Przekonaj się, dlaczego trzeba dobrze sypiać, żeby być zdrowym.

Sen to bezczynność? Nic bardziej mylnego!

“Szkoda czasu na spanie” albo “wyśpię się po śmierci” to powiedzenia, które wciąż można usłyszeć od osób, które lekceważą zbawienną wartość snu i uważają go za stan bierności, który zajmuje zdecydowanie zbyt dużą część naszego życia. Prawda jest jednak zgoła odmienna i chociaż w czasie snu faktycznie przyjmujemy postawę spoczynku, a funkcje ruchowe i reakcje na bodźce zewnętrzne są znacząco ograniczone, to jednak chociażby aktywność naszego układu nerwowego nadal jest zachowana i przechodzi regularne zmiany. Te nie są jednak jednorodne, co prowadzi nas do bardziej szczegółowego spojrzenia na sen i poszczególne jego etapy.

Fazy snu

Badając strukturę snu naukowcy skupiają się na trzech parametrach fizjologicznych ludzkiego ciała. Chodzi konkretnie o:

• czynność bioelektryczną mózgu, którą bada się za pomocą elektroencefalografii (EEG),
• ruch gałek ocznych, który badany jest przy pomocy elektrookulografii (EOG),
• napięcie mięśni, które mierzy się przy pomocy elektromiografii (EMG).

W powszechnie znanym podziale faz snu kluczową rolę odgrywa wymieniony powyżej ruch gałek ocznych. Na jego podstawie wyróżnia się bowiem fazę NREM (non-rapid eye movement sleep) oraz REM (rapid eye movement). Amerykańscy naukowcy z Amerykańskiej Akademii Medycyny Snu poszli w tym podziale o krok dalej, analizując głębokość ludzkiego snu NREM. Według nich fazę REM poprzedzają następujące stadia:

• czuwanie – mruganie powiekami, świadome szybkie ruchy gałek ocznych, zwalniające ruchy gałek ocznych pod wpływem senności,
• stadium N1 – wolne pływające ruchy gałek ocznych,
• stadium N2 – zanikanie, a następnie brak ruchów gałek ocznych,
• stadium N3 – brak ruchów gałek ocznych.

Wszystkie te stadia oraz fazy występują w czasie snu cyklicznie. Badania pokazują, że zazwyczaj kolejność jest następująca: N1>N2>N3>N2>REM. Co ciekawe, każdy z cyklów kończy się krótkim wybudzeniem, którego bardzo często w ogóle nie pamiętamy z minionej nocy. Naukowcy udowodnili również, że aby w pełni wypocząć, człowiek potrzebuje przeważnie od 4 do 6 opisanych wyżej cykli snu. W dużej mierze zależy to jednak od kondycji każdego z nas, predyspozycji genetycznych oraz wieku.

Zaburzenia związane ze snem i jak sobie z nimi radzić

Wysoka jakość snu wydatnie przekłada się nie tylko na nasze samopoczucie, ale ogólną kondycję zdrowotną. Sen jest bowiem niezbędny dla organizmu nie tylko w celach regeneracyjnych. Wpływa chociażby na naszą pamięć czy stan psychiczny. Wiele osób nawet nie zdaje sobie sprawy z tego, że ich złe samopoczucie wynika z problemów ze snem. Przykładem takich zaburzeń może być bezdech senny. Jeśli tego rodzaju problemy nam towarzyszą, należy bezzwłocznie się nimi zająć, np. diagnozując się w tym kierunku. W ramach pakietu prywatnej opieki medycznej POLMED można chociażby zdiagnozować obturacyjny bezdech senny (OBS). Więcej szczegółów znajdziemy na stronie https://polmed.pl/placowki/centrum-medyczne-polmed-katowice/diagnostyka-obs/. W ramach opieki zdrowotnej POLMED dostępne są także innego rodzaju badania, takie jak chociażby biopsja aspiracyjna endometrium, o której więcej przeczytać można na stronie https://polmed.pl/placowki/centrum-medyczne-polmed-katowice/biopsja-aspiracyjna-endometrium/.

W wielu przypadkach wystarczająca będzie jedynie regulacja snu. Jak o nią zadbać? Przede wszystkim należy skupić się na najistotniejszych układach neuroprzekaźnikowych, takich jak:

• Układ kwasu gamma-aminomasłowego (GABA) – jeden z kluczowych układów związanych ze snem, który wykorzystują w dużej mierze leki nasenne oraz uspokajające,
• Układ histaminowy – wszelkiego rodzaju reakcje alergiczne również mogą w znaczącym stopniu wpływać na jakość snu. Dlatego też na ulotkach leków przeciwhistaminowych znajdziemy informacje o możliwym efekcie senności po ich zażyciu.
• Układ serotoninowy – odpowiednie funkcjonowanie układu serotoninowego przekłada się w głównej mierze na poprawie jakości snu głębokiego. Tego rodzaju regulacja snu ważna jest chociażby w walce z depresją.
• Układ noradrenergiczny – w tym przypadku problematyczna może być zbytnia aktywność tego układu w czasie snu. Gorszą jakość snu z tego powodu obserwuje się zwłaszcza u osób nadmiernie zestresowanych bądź z zaburzeniami lękowymi,
• Układ melatoninowy – rytm światła jest ściśle powiązany z naszym zegarem biologicznym. Dlatego w każdym poradniku na temat poprawy jakości snu znajdziemy wskazówki dotyczące odstawienia ekranów emitujących niebieskie światło na przynajmniej 2 godziny przed zaśnięciem.