SPIS TREŚCI:
Czym są flawonoidy?
Nazwa flawonoidy pochodzi od łacińskiego słowa flavus oznaczającego kolor żółty. Są źródłem przede wszystkim, ale nie tylko, żółtego pigmentu przyciągającego pożyteczne owady zapylające (nie tylko pszczoły).
Specyficzny rodzaj flawonoidów – antocyjany – mogą przybierać odcienie niebieskie czyniąc rośliny „świadomymi” fotoperiodyzmu.
Z uwagi na aktywność biologiczną w organizmach żywych używa się także określenia bioflawonoidy.
Jak wiemy z artykułu “Czym są terpeny?” – terpeny odpowiadają za smak i aromat. Natomiast w kontekście cech organoleptycznych flawonoidy nadają roślinom kolor.
Związki te zostały odkryte w XX wieku kiedy odkryto ich istnienie w cytrynach i czerwonej papryce. To Albert Szent-Gyorgyi wyizolował i nazwał cytryn z soku cytryny. Nieco później badacze odkryli, że cytryn nie jest substancją jednorodną, a mieszaniną wielu różnych związków, które dzisiaj nazywamy flawonoidami.
Z uwagi na różnorodność bioaktywności poszczególnych flawonoidów są one klasyfikowane jako witaminy z grupy P.
Flawonoidy są kojarzone z licznymi właściwościami o prozdrowotnym charakterze – o tym przeczytasz w dalszej części artykułu. Tutaj wspomnę jeszcze tylko, że farmakologiczna aktywność flawonoidów jest uznawana jako istotna w badaniach in vitro (probówkowych). Niektórych właściwości nie udało się potwierdzić w badaniach in vivo (na żywych organizmach) – co nie oznacza, że tak się nie stanie w przyszłości.
Ile jest wszystkich flawonoidów? Ponad 8000 …
Istnieje 6 (wg. innych źródeł nawet 8) rodzajów flawonoidów, z których każdy jest metabolizowany przez organizm w odmienny sposób. Klasyfikacja związków flawonoidowych jest stosunkowo złożona i wymaga sporo uważności przy analizie nazewnictwa.
Ogólnie wszystkie bioflawonoidy należą do szerszej grupy – fitozwiązków, do której zaliczane są także m.in. kannabinoidy z konopi.
Bioflawonoidy – co to jest? Rodzaje, klasyfikacja i przykłady
Bioflawonoidy to fitozwiązki należące do grupy naturalnych substancji nieodżywczych (NSN). Związki te nie maja wartości odżywczej, ale pozostają aktywne w organizmie. Można je znaleźć wyłącznie w roślinach gdzie odgrywają kluczowe role ochronne, ułatwiające roślinom przetrwanie.
Dbając o użyteczność tego tekstu dla Ciebie postaram się wskazać te klasy, które są najbardziej interesujące z uwagi na łatwą dostępność w produktach spożywczych, a zatem potencjalnie w codziennej polskiej diecie:
- Flawonole – kwercetyna, kemferol, morina, mirecetyna, galangina, fisteina
- Flawanole – katechina, epikatechina, epigallokatechina
- Flawanony – hesperetyna / hesperedyna, naryngina / naryngenina, eriodictyol / eriodiktiol
- Flawony – luteolina, apigenina, diosmetyna, bajkaleina, bajkalina, chrysina
- Izoflawony – genisteina, daidzeina, glyciteina, formonoteina
- Antocyjany – cyjanidyna, pelargonidyna, delfinidyna, peonidin, malwidin
- Biflawonoidy – ginkgetyna, sylibina
Każdy z wyżej wymienionych bioflawonoidów wymaga odrębnego omówienia. Zagadnienie jest niebywale obszerne i złożone dlatego o szczegółach będziesz mógł przeczytać w kolejnych artykułach poświęconych konkretnym bioflawonoidom.
Znane i potencjalne właściwości i działanie flawonoidów
Poniższe zestawienie pochodzi przede wszystkim ze streszczeń badań naukowych o różnym poziomie zaawansowania (od badań probówkowych po badania kliniczne na ludziach). Lista stanowi zbiór właściwości flawonoidów jako grupy bez rozróżnienia na poszczególne rodzaje i bez przypisania do konkretnych reprezentantów. Różne związki flawonoidowe mają różne właściwości.
W dużym uproszczeniu związki flawonoidowe wspierają prawidłową pracę organizmu chroniąc go przed toksynami i tzw. stresorami o potencjalnie szkodliwym dla organizmu działaniu.
Dotychczasowe badania wykazują, że bioflawonoidy mogą mieć takie właściwości i działanie jak:
- Przeciwnowotworowe – hamują rozwój i aktywują proces uśmiercania komórek niektórych nowotworów w badaniach in vitro – nie udało się do tej pory powtórzyć tych wyników in vivo lub wyniki były statystycznie mało istotne i nie stanowią „twardego dowodu”, nie zmienia to faktu, że flawonoidy są celem wielu zespołów badawczych pod kątem ich efektywnego zastosowania w terapii nowotworów o czym wspomina to badanie
- Antyoksydacyjne – są silnym przeciwutleniaczami, to też ma związek z ich przeciwrakowymi właściwościami, niszczą wolne rodniki, redukują stres oksydacyjny
- Przeciwzapalne i antybakteryjne – minimalizują odpowiedź zapalną organizmu w obliczu chorobotwórczych drobnoustrojów, alergenów, toksyn, grzybów i pasożytów
- Przeciwalergiczne – mogą minimalizować objawy alergii sezonowych usprawniając działanie organów odpowiedzialnych za metabolizm i usuwanie alergenów z organizmu
- Neuroprotekcyjne – usprawniają pamięć, wspierają utrzymanie dobrego wzroku (antocyjany), mogą regulować poziomy niektórych neuroprzekaźników (np. apigenina), niektóre flawonoidy lub ich metabolity przekraczają barierę krew mózg i mogą działać ochronnie minimalizując ryzyko Parkinsona, Alzheimera, demencji i zaburzeń poznawczych o czym w j. angielskim więcej przeczytasz tutaj
- Antydepresyjne i przeciw lękowe – mogą poprawiać nastrój i minimalizować doświadczany odczuwany poziom lęku
- Przeciwcukrzycowe – dieta bogata w flawonoidy obniża ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 21
- Oczyszczające – m.in. wspierają oczyszczanie się wątroby i nerek co też jest kojarzone z antyalergicznym działaniem
- Przeciwmiażdżycowe – obniżają ciśnienie krwi2, hamują produkcję złego cholesterolu i trójglicerydów, chronią układ krwionośny przed utlenianiem, obniżają ryzyko zawało i chorób serca, zapobiegają miażdżycy i żylakom
- Przeciwwirusowe – źródła wskazują na potencjalnie korzystne przeciwwirusowe w przypadku wirusów HIV, opryszczki, wścieklizny, grypy i polio
- Łagodzące – m.in. bolesne miesiączki i menopauzę uzupełniając niedobory estrogenów
- Biorą udział w chelatacji metali – w badaniach in vitro wiążą jony metali takich jak żelazo i miedźa, wymaga potwierdzenia w badaniach in vivo i klinicznych z udziałem cżłowieka
To wszystko brzmi znajomo i wydaje się być zbieżne z właściwościami jakie w dotychczasowych badaniach wykazują kannabinoidy. Między innymi w oparciu o te zbieżności sformułowana została teoria synergii, która mówi, że kannabinoidy w grupie i połączeniu z występującymi w konopiach flawonoidami i terpenami działają skuteczniej niż każdy z nich osobno.
Gdzie jest najwięcej flawonoidów?
Zasadniczo flawonoidy są łatwo dostępne z wszystkich świeżych warzyw, owoców, ziół, herbat i kawy, a także gorzkiej czekolady i miodu. Im mniej przetworzone i im świeższe produkty tym obfitość flawonoidów większa. Dieta bogata w warzywa i owoce sprzyja dostarczaniu tych ważnych mikroskładników do organizmu.
Niektóre bioflawonoidy są dostępne tylko w określonych produktach spożywczych – występują w jednych, ale brak lub niewiele jest ich w innych.
Istotna jest więc ilość i różnorodność spożywanych źródeł tych związków chemicznych.
Jeśli chcesz wiedzieć, które składniki pożywienia zawierają największe ilości poszczególnych flawonoidów możesz skorzystać z serwisu: https://myintakepro.com/ gdzie publikowane są stosowne rankingi obfitości występowania bioflawonoidów w poszczególnych źródłach.
Dla przykładu: według MyIntake największa zawartość kemferolu jest w rukwi wodnej, kapuście sitowatej i rukoli. Obficie występuje także w m.in. jarmużu.
Microgreens – doskonałe, a być może najlepsze źródło fitozwiązków
Spore zainteresowanie dietetyków, badaczy i miłośników zdrowego odżywania wywołały już jakiś czas temu młode siewki warzyw i ziół znane jako mikroliście (z j. angielskiego microgreens).
Z dostępnych od 2014 roku badań wynika, że młode rośliny w fazie liścieni lub bardzo młodych pierwszych liści zawierają znacznie więcej witamin, składników mineralnych i wszelakich fitozwiązków niż ich dorosłe, dojrzałe postaci.
Bardzo świeże badanie, które dopiero zostanie opublikowane w grudniu 2020 na łamach Journal of Agriculture and Food Research wydaje się to jednoznacznie potwierdzać o czym ponownie w j. angielskim przeczytasz na Science Direct
Jedno nie budzi żadnych wątpliwości i zastrzeżeń: mikroliście / microgreens są zdrowe, bardzo zdrowe do tego smaczne, łatwe w uprawie i przygotowaniu, a przy okazji świetnie urozmaicają otoczenie spektrum zielonych barw.
Ile flawonoidów powinieneś spożywać?
Nie ma precyzyjnych wytycznych dotyczących dziennego spożycia flawonoidów. Teoretycznie im więcej tym lapiej, ale … No właśnie jest „ale”.
Jak ze wszystkim nie należy przesadzać z ilością przyjmowanych flawonoidów. Jest to istotne zwłaszcza jeśli przyjmujesz je w postaci suplementów diety czy odżywek. O ile wzmożona konsumpcja warzyw i owoców w granicach sytości nie powinna stanowić problemu, o tyle suplementacja lub przesadne stosowanie ziół może przynieść efekt odwrotny do oczekiwanego, wręcz szkodliwy.
Problem z ustaleniem dziennych dawek referencyjnych wynika m.in. z indywidualnych cech każdego organizmu. Warto rozważyć konsultację z profesjonalistą dietetykiem, który dobierze odpowiednie ilości poszczególnych składników optymalizując twoją dietę pod kątem spożycia bioflawonoidów.
Spożywanie i efektywność fitozwiązków są silnie związane z ich biodostępnością w organizmie. Wchłanianie się związków flawonoidowych również jest cechą indywidualną i zależy m.in. od kompozycji mikrobioty.
Ryzyka nadmiernego spożycia i interakcje
Nadmierne spożycie flawonoidów jest możliwe. Szczególnie w sytuacji kiedy suplementujesz je z źródeł innych niż pożywienie. Co więcej. Flawonoidy w nadmiarze mogą być toksyczne.
Sposób w jaki organizm metabolizuje bioflawonoidy wskazuje także na ryzyko interakcji z lekami farmakologicznymi. Osobiście wolę mówić o relacji odwrotnej tzn. że leki wchodzą w interakcję z jedzeniem, ale rzeczywistość jest taka, że w ogólnej percepcji podpartej autorytetem świata medycyny leki mają pierwszeństwo przed … wszystkim – czy to jedzeniem czy suplementami. Ktoś zdecydował o takich priorytetach, a nie innych – być może miał do tego argumenty inne niż ekonomiczne.
Czy i jakie flawonoidy są w konopiach?
Konopie są źródłem wielu flawonoidów. Niektóre są charakterystyczne dla tej rośliny i ich obecność w preparatach takich jak olej CBD 10% stanowi o unikalności fitokompozycji tych konopnych preparatów.
Związki flawonoidowe mogą stanowić do 2,5% suchej masy konopi przy czym znajdują się wyłącznie w kwiatach i liściach tej rośliny. Nie stwierdzono ich występowania w korzeniu i nasionach konopi.
W konopiach i olejkach CBD występują takie bioflawonoidy jak:
Flawonole: kwercetyna, kemferol, myrcetyna, galangina i fisteina
Flawony: apigenina, chrysina, luteolina, orientyna, bajkalina i bajkaleina
Flawanole: katechina, epikatechina, epigallokatechina
oraz charakterystyczne dla konopi: kannflawina A, kannflawina B, kannflawina C, witeksyna, isowiteksyna
Wszystkie wymienione flawonoidy mogą mieć synergiczne współdziałanie z kannabinoidami odpowiadając za tak szerokie spektrum potencjalnych korzyści wynikających ze stosowania preparatów konopnych typu full spectrum.
Temat będzie rozwijany. Z pewnością warto przyjrzeć się bliżej poszczególnym flawonoidom i ich właściwościom. Więcej już wkrótce, a tymczasem zachęcam do udostępniania tego artykuły rodzinie, przyjaciołom i znajomym oraz zapraszam na zakupy olejków konopnych w naszym sklepie:
Źródła:
- https://ncez.pl/abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/kwercetyna—–wazny-skladnik-naszej-diety
- https://www.fundacion-canna.es/en/flavonoids
- https://lpi.oregonstate.edu/mic/dietary-factors/phytochemicals/flavonoids
- https://examine.com/
Zastrzeżenia dotyczące treści publikowanych na stronach bazy wiedzy znajdziesz klikając tutaj.
